گنبد نمکی جاشک استان بوشهر بزرگ ترین گنبد نمک خاورمیانه

گنبد نمکی جاشک یا کوه نمک جاشک (گنبد نمکی دشتی) ناحیه وسیع و مرتفع شمالی کوجاشک منتهی‌الیه جنوبی رشته کوه زاگرس، حدفاصل شهرستان دشتی و دیر در استان بوشهر، یکی از بزرگ‌ترین و فعال‌ترین
و زیباترین گنبدهای نمکی ایران و خاورمیانه و از جاذبه‌های طبیعی است. مهم‌ترین خصوصیات بارز و متفاوت کوه نمکی جاشک به نوع نمک‌های این کوه نمکی، گنبدها  غارهای منحصربه‌فرد، آبشارها، بلورها و... می‌توان اشاره کرد.

گنبد نمکی جاشک

سفر به بوشهر در حاشیه خلیج فارس پر از هیجان است و تجربه ای متفاوت از طبیعت را به شما می دهد. یکی از دیدنی های طبیعی این استان گنبد نمکی جاشک است که یکی از بزرگ ترین، فعال ترین و زیباترین در نوع خود در سراسر جهان می باشد. تاریخ شکل گیری آن به 600 میلیون سال پیش باز می گردد و به عنوان یکی از آثار فسیلی ملی ایران در سال 1386 به ثبت رسیده است. زیبایی خیره کننده آن به خاطر نمک خوراکی است که جلوه ای خیره کننده به آن بخشیده است.
 

تشکیل گنبد نمکی

گنبدهای نمکی یکی از پدیده‌های زمین‌ شناختی هستند، یک هسته ی مرکزی از نمک دارند و از لایه‌های بزرگ نمک زیرزمینی و به صورت گنبدی، شکل گرفته اند. هنگامی که نمک با لرزش های ناگهانی همچون زلزله مواجه می شود مثل یک ماده ی ارتجاعی عمل می‌کند. حرکات بالا و پایینی لایه های نمکی باعث ایجاد برجستگی هایی در زمین می گردد و گنبد نمکی شکل می گیرد. شکل تمامی گنبدهای نمکی یکسان نیست و بسته به سنگ های پوششی آنها، فشار درونی و میزان آن متغیر می باشد.
در ایران ،گنبدهای نمکی در سطح وسیعی از ارتفاعات زاگرس و ایران مرکزی وجود دارند و نزدیک به 114 گنبد نمکی در نواحی جنوب ایران و استان‌های هرمزگان و بوشهر شناسایی شده است.

بزرگ ترین گنبد نمک خاورمیانه

جاده ی دیر به خورموج را که در پیش بگیری و روستای جاشک را از نظر بگذرانی، ناگهان چشمت به منظره ای می افتد که شاید تا به حال ندیده باشی. منظره ای که لباس سپیدی از جنس نمک بر تن دارد و تو را به سوی دنیایی متفاوت می خواند.

این پدیده ی کم نظیر با عنوان گنبد نمکی جاشک یا دشتی شناخته می شود و با وسعت ۳۶۶۶ هکتاری اش عنوان بزرگترین گنبد نمکی خاورمیانه را به خود اختصاص داده است. باید توجه داشت که این گنبد نمکی یکی از فعال ترین و زیباترین گنبدهای نمکی ایران نیز به شمار می رود و به عنوان یک سرمایه ی ملی با قدمت 600 میلیون سال بسیار حائز اهمیت است. به دلیل اهمیت گنبد نمکی جاشک، این اثر در بهمن سال 1386 به عنوان اثر طبیعی ملیِ فسیلی در فهرست مناطق چهارگانه تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست قرار گرفته و نام آن به عنوان هشتاد و هشتمین اثر طبیعی توسط سازمان میراث فرهنگی در 20 بهمن 1389 در فهرست میراث طبیعی ایران ثبت گردیده است. همچنین پرونده ثبت این گنبد به همراه دیگر گنبدهای نمکی در استان های فارس، هرمزگان، قم و زنجان به یونسکو فرستاده شده و در انتظار ثبت جهانی می باشد.
 

افسانه های گنبد نمکی جاشک

در هر نقطه از زمین که پدیده های طبیعی به شکلی خاص جلوه گر شوند، افسانه هایی هم برسر زبان ها می افتد. جاشک هم از این قاعده مستثنی نیست و افسانه هایی شنیدنی در مورد آن بر سر زبان محلی ها است.

جاشک، حاصل یک نفرین افسانه ای
برخی این پدیده را ناشی از یک نفرین افسانه ای می دانند و می گویند این گنبد نمکی در اثر یک نفرین بزرگ شکل گرفته و به صورت امروزی در آمده است. نقل است که در گذشته های دور بزهایی در این منطقه بودند که شیر بسیار لذیذ و خوشمزه ای داشتند و زنان را وسوسه می کردند تا شیر آنها را بدوشند. اما هر کس که شیر آنها را می دوشید با همان بز تبدیل به سنگی نمکی می شد. این سنگ های نمک در کنار هم جمع شدند و آنقدر زیاد شدند تا گنبد نمکی جاشک شکل گرفت و نماد یک نفرین بزرگ شد.

جاشک، محل زندگی دیو
درباره ی پدیده ی تخت دیو نیز افسانه ای بر سر زبان هاست و روایات مختلفی از این و آن شنیده می شود. بر طبق این افسانه این مکان، محل حکومت و زندگی دیو بوده و وی را از آسیب در امان نگه می داشته است.
 

دیدنی های گنبد نمکی جاشک

هنگامی که کوه نمکی جاشک در افق دیدتان نمایان می شود اولین چیزی که به ذهنتان خطور می کند این است که این کوه در هوایی گرم از برف پوشیده شده است، اما کمی که بیشتر دقت کنید متوجه می شوید که این رنگ متعلق به نمک خوراکی می باشد. در اطراف گنبد درخشان توده های نمک در راستای شیب زمین حرکت کرده اند و پدیده هایی شبیه به یخچال های طبیعی را شکل داده اند که موجب شده نام یخچال های نمکی را برای آن ها انتخاب کنند.

از دیگر عجایب گنبد نمکی جاشک داشتن آبشار است. در اغلب تصوراتی که ما از آبشار داریم آن ها در میان جنگل و در منطقه ای سرسبز جای دارند اما آبشار شگفت انگیز منطقه مثال نقضی برای این استدلال خواهد بود. این آبشارها مسیر طبیعی جریان آب گنبد بوده‌ اند و در فصل های خشک سال به خاطر تبخیر کامل آب بلورهای زیبای نمکی ضخیمی در جهت جریان و به ویژه در مسیر آبشارها ایجاد شده ‌است و منظره ای فوق العاده از آبشار نمکی را شکل داده است. این پدیده معمولا از اواسط بهار تا تابستان و پاییز قابل مشاهده است.

اما دیدنی های این گنبد بلورین تمامی ندارد در حال بازدید از گنبد نمکی جاشک با غارهایی نمکی مواجه می شود به دلیل حل شدن نمک ها در چند نقطه از آن پدیدار گشته اند. در این غارهای نمکی می توانید استالاگمیت و استالاکتیت هایی را که از بلور نمک ایجاد شده اند مشاهده نمایید.

در این شگفتی طبیعت می توانید نظاره گر پدیده فوق العاده دیدنی فرسایش باشید که اشکال مختلفی را در میان گنبد شکل داده است. یکی از نمونه های آن تخت دیو است که به دلیل اختلاف فرسایش پذیری سنگ ها و نمک، ستون هایی در میان نمک ها ظاهر شده اند که مردم منطقه نام تخت دیو را برای آن ها انتخاب کرده اند.

شگفت انگیزترین بخش گنبد دره زیبا و منحصر به فرد گل کلم است دره ای که سطح آن یک دست با نمک های نارنجی رنگ و سفید رنگ که به صورت گل کلم در آمده، پوشیده شده است. چشمه‌ های آب شور با غلظت بسیار بالا و بلوری شدن آنها در اثر تابش آفتاب مناظر زیبایی را ایجاد می‌‌ کنند.

پوشش گیاهی

به علت وجود آب و هوای خاص و باران کم و ناکافی و نهایتاً نوع خاک نامرغوب، منطقه از نظر پوشش گیاهی غنی نمی باشد و بطور کلی شامل گیاهان درختی و درختچه ای نظیر کنار، بنه، کلخونگ، کهور، بادم کوهی و گز و گونه های بوته ای گرامینه و درمنه، خارشتر، گون، افدرا و گیاهان شور پسند می شود.

حیات وحش

از نظر حیات وحش جانوری منطقه در حد متوسط می باشد. در گذشته شامل کل وبز، قوچ و میش و آهو بوده که امروزه تنها کل و بز، روباه، شغال و کفتارو پرندگانی نظیر باقرقره، کبک، تیهو، زنبورخورها، پرستوها، بادخورک، گنجشکها و سهره ها می باشد، همچنین تنوع خزندگان در این کوه بالا است.
 

بهترین فصل سفر

به دلیل آنکه گنبد نمکی جاشک در یک منطقه ی گرمسیری قرار دارد رفتن به آنجا در فصول گرم سال توصیه نمی شود. اما نیمه ی دوم پاییز تا اواخر زمستان فرصت خوبی است تا دیداری از این منطقه داشته باشید. در بهار و تابستان گرمای آزار دهنده ای در منطقه حکمفرما می شودو در پاییز و زمستان با آنکه این دو فصل جزء فصول سرد سال هستند اما در گنبد نمکی جاشک هوا معتدل است.
 

مسیر دسترسی

آدرس: استان بوشهر، 144 کیلومتری شهر بوشهر، مابین شهرهای دیر و خورموج
راه دسترسی: وارد جاده بوشهر - بندرعباس شوید و در مسیر خورموج به بندر دیر قرار گیرید. در حدفاصل روستای گنخک از شهرستان دشتی و جاشک از شهرستان دیر، جاده ای خاکی به چشم می خورد که مربوط به معدن قدیمی سنگ نمک می باشد که زمانی در منطقه فعال بوده است. در ابتدای این جاده محیط بانی آن ساخته شده است و با ورود به آن و ادامه ی مسیر می توانید از سمت غرب وارد جاشک شوید.
برای دسترسی از شرق جاشک نیز در همان جاده ی اصلی بعد از پل روستای کردلان از شهرستان دشتی وارد یک جاده ی خاکی شوید که به کوهپایه‌های گنبد نمکی ختم می گردد.